Dunyo Markaziy Osiyo davlatlarining birdam ekaniga guvoh bo‘lmoqda. Shunga asosan mintaqa davlatlari bilan yaxlit va izchil hamkorlikni rivojlantirishga intilmoqda. Jahonda shakllanayotgan yangi geosiyosiy muhitda Markaziy Osiyoning ishonchli o‘rni va strategik ahamiyati oshib bormoqda.
Tarix va kelajak uyg‘unligi mintaqadagi birdamlikning asosiy manbai bo‘lib kelmoqda. Albatta, mamlakatlarimiz yetakchilarining umumiy maqsad yo‘lida yakdilligi, tomonlarning qat’iy siyosiy iroda ko‘rsatayotgani Markaziy Osiyoni ochiq va teng muloqotga tayyor mintaqaga, hammani o‘ziga jalb etadigan makonga aylantirmoqda.
Samarqandda yuqori intensivlik muhitida o‘tayotgan Markaziy Osiyo davlatlari va Yevropa Ittifoqining birinchi sammiti dunyoda haftaning eng muhim diplomatik voqealaridan biri bo‘lganiga shubha yo‘q.
Ma’lumki, Markaziy Osiyo tarixdan G‘arb bilan Sharqni, shimol bilan janubni bog‘lovchi ko‘prik vazifasini bajarib kelgan. Keyingi yillardagi iqtisodiy o‘sish va investitsion faollik mintaqaning yana jahondagi strategik markazlardan biriga aylanishiga zamin yaratmoqda.
Yevropa Ittifoqi bilan sammit nafaqat bizda, balki ko‘hna qit’ada ham yangi hamkorlik shijoati va muhiti shakllanayotganidan dalolat beradi. Bu hamkorlik ikki tomon uchun ham birdek manfaatli. Yevropa Ittifoqi 27 a’zo davlatdan iborat dunyodagi eng yirik bozorlardan biri hisoblansa, Markaziy Osiyo Yevropani Osiyoning yirik iqtisodiyotlari bilan integratsiya qiluvchi makon bo‘l oladi. Birgina O‘zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan tovar aylanmasi keyingi yillarda deyarli 2,5 baravarga oshgani hamkorlik aloqalarining shiddat bilan kengayayotganidan dalolat beradi.
Samarqand sammitida ham investitsiyaviy hamkorlikni kengaytirish va tovar ayirboshlashni ko‘paytirish, innovatsiyalar, "yashil" energetika, tog‘-kon, qishloq xo‘jaligi, transport, logistika va raqamlashtirish sohalarida qo‘shma dastur va kooperatsiya loyihalarini ilgari surish, madaniyat, turizm, fan, ta’lim va boshqa ustuvor yo‘nalishlarda faol almashinuvlarni davom ettirish masalalari muhokama qilinmoqda. Quvonarlisi, sammit yakunlari bo‘yicha qabul qilinishi kutilayotgan Samarqand deklaratsiyasi ikki mintaqa o‘rtasidagi munosabatlarni strategik sheriklik darajasiga ko‘taradi.
Ochig‘i, bundan sanoqli yillar avval Markaziy Osiyo bilan Yevropa Ittifoqi o‘rtasida strategik hamkorlik haqida deklaratsiya qabul qilinadi, yana bu voqea Samarqandda ro‘y beradi, deyilsa, buning imkoni yo‘qdek tuyulardi. Lekin qat’iy intilish, xalqlarimizning o‘zaro mehr-oqibati mintaqamiz azaliy ulug‘ligini yo‘qotmaganini namoyon etdi.
Qayd etish kerakki, deklaratsiya oddiy hujjat emas, u konstruktiv muloqotni kengaytiradi va turli yo‘nalishlar bo‘yicha hamkorlikka kuchli va doimiy sur’at bag‘ishlaydi. Mutasaddilar va ekspertlar ta’kidlaganidek, sammitning o‘ziga xosligi bevosita Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlari va Yevropa Ittifoqi yetakchilarining faol muloqoti asosida o‘tayotganidir.
Kecha Yevropa investitsiya bankining mintaqaviy ofisini Toshkentda ta’sis etish to‘g‘risida bitim imzolandi. Buni sammitning dastlabki muhim hayotiy natijalaridan biri sifatida e’tirof etish mumkin. Chunki iqtisodiy asoslari mustahkam hamkorlik yanada ishonchli bo‘ladi, taraqqiyotni jadallashtirishga, ishlab chiqarishga yangi texnologiyalarning jalb etilishiga, xizmat ko‘rsatishning yuksalishiga, yangi ish o‘rinlarining yaratilishiga mustahkam zamin bo‘ladi. Ijtimoiy rivojlanish masalalarini samarali hal qilishda Yevropa Ittifoqi davlatlarining tajribasi va innovatsiyalari mintaqamizda o‘ziga xos ahamiyat kasb etadi.
Davlatlar va mintaqalar o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlovchi eng asosiy omil, shubhasiz, insonlarning bir-birini yaxshiroq, yaqinroq bilishiga tayanadi. Turizmning kengayishi madaniy aloqalarni yanada mustahkamlaydi. Kecha Samarqandda Yevropa Kengashi prezidenti janob Antoniu Koshta va Yevropa Komissiyasi prezidenti Ursula fon der Lyayyen xonim yevropalik sayyohlar bilan uchrashib, suhbatlashib qolishdi. Yevropa xalqlari va yetakchilari Markaziy Osiyoni o‘zlari uchun bugungi kun nuqtai nazaridan qaytadan kashf etishayotganiga yana bir hayotiy misol bo‘la oladi bu uchrashuv.
Birinchi sammit natijalari Yevropa va mintaqamiz xalqlarining uzoq yillik istiqboliga xizmat qiladi, deb ishonamiz.
Ulug‘bek Inoyatov,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi
O‘zbekiston XDP fraksiyasi rahbari.