Дунё Марказий Осиё давлатларининг бирдам эканига гувоҳ бўлмоқда. Шунга асосан минтақа давлатлари билан яхлит ва изчил ҳамкорликни ривожлантиришга интилмоқда. Жаҳонда шаклланаётган янги геосиёсий муҳитда Марказий Осиёнинг ишончли ўрни ва стратегик аҳамияти ошиб бормоқда.
Тарих ва келажак уйғунлиги минтақадаги бирдамликнинг асосий манбаи бўлиб келмоқда. Албатта, мамлакатларимиз етакчиларининг умумий мақсад йўлида якдиллиги, томонларнинг қатъий сиёсий ирода кўрсатаётгани Марказий Осиёни очиқ ва тенг мулоқотга тайёр минтақага, ҳаммани ўзига жалб этадиган маконга айлантирмоқда.
Самарқандда юқори интенсивлик муҳитида ўтаётган Марказий Осиё давлатлари ва Европа Иттифоқининг биринчи саммити дунёда ҳафтанинг энг муҳим дипломатик воқеаларидан бири бўлганига шубҳа йўқ.
Маълумки, Марказий Осиё тарихдан Ғарб билан Шарқни, шимол билан жанубни боғловчи кўприк вазифасини бажариб келган. Кейинги йиллардаги иқтисодий ўсиш ва инвестицион фаоллик минтақанинг яна жаҳондаги стратегик марказлардан бирига айланишига замин яратмоқда.
Европа Иттифоқи билан саммит нафақат бизда, балки кўҳна қитъада ҳам янги ҳамкорлик шижоати ва муҳити шаклланаётганидан далолат беради. Бу ҳамкорлик икки томон учун ҳам бирдек манфаатли. Европа Иттифоқи 27 аъзо давлатдан иборат дунёдаги энг йирик бозорлардан бири ҳисобланса, Марказий Осиё Европани Осиёнинг йирик иқтисодиётлари билан интеграция қилувчи макон бўл олади. Биргина Ўзбекистоннинг Европа Иттифоқи билан товар айланмаси кейинги йилларда деярли 2,5 бараварга ошгани ҳамкорлик алоқаларининг шиддат билан кенгаяётганидан далолат беради.
Самарқанд саммитида ҳам инвестициявий ҳамкорликни кенгайтириш ва товар айирбошлашни кўпайтириш, инновациялар, "яшил" энергетика, тоғ-кон, қишлоқ хўжалиги, транспорт, логистика ва рақамлаштириш соҳаларида қўшма дастур ва кооперация лойиҳаларини илгари суриш, маданият, туризм, фан, таълим ва бошқа устувор йўналишларда фаол алмашинувларни давом эттириш масалалари муҳокама қилинмоқда. Қувонарлиси, саммит якунлари бўйича қабул қилиниши кутилаётган Самарқанд декларацияси икки минтақа ўртасидаги муносабатларни стратегик шериклик даражасига кўтаради.
Очиғи, бундан саноқли йиллар аввал Марказий Осиё билан Европа Иттифоқи ўртасида стратегик ҳамкорлик ҳақида декларация қабул қилинади, яна бу воқеа Самарқандда рўй беради, дейилса, бунинг имкони йўқдек туюларди. Лекин қатъий интилиш, халқларимизнинг ўзаро меҳр-оқибати минтақамиз азалий улуғлигини йўқотмаганини намоён этди.
Қайд этиш керакки, декларация оддий ҳужжат эмас, у конструктив мулоқотни кенгайтиради ва турли йўналишлар бўйича ҳамкорликка кучли ва доимий суръат бағишлайди. Мутасаддилар ва экспертлар таъкидлаганидек, саммитнинг ўзига хослиги бевосита Марказий Осиё давлатлари раҳбарлари ва Европа Иттифоқи етакчиларининг фаол мулоқоти асосида ўтаётганидир.
Кеча Европа инвестиция банкининг минтақавий офисини Тошкентда таъсис этиш тўғрисида битим имзоланди. Буни саммитнинг дастлабки муҳим ҳаётий натижаларидан бири сифатида эътироф этиш мумкин. Чунки иқтисодий асослари мустаҳкам ҳамкорлик янада ишончли бўлади, тараққиётни жадаллаштиришга, ишлаб чиқаришга янги технологияларнинг жалб этилишига, хизмат кўрсатишнинг юксалишига, янги иш ўринларининг яратилишига мустаҳкам замин бўлади. Ижтимоий ривожланиш масалаларини самарали ҳал қилишда Европа Иттифоқи давлатларининг тажрибаси ва инновациялари минтақамизда ўзига хос аҳамият касб этади.
Давлатлар ва минтақалар ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамловчи энг асосий омил, шубҳасиз, инсонларнинг бир-бирини яхшироқ, яқинроқ билишига таянади. Туризмнинг кенгайиши маданий алоқаларни янада мустаҳкамлайди. Кеча Самарқандда Европа Кенгаши президенти жаноб Антониу Кошта ва Европа Комиссияси президенти Урсула фон дер Ляйен хоним европалик сайёҳлар билан учрашиб, суҳбатлашиб қолишди. Европа халқлари ва етакчилари Марказий Осиёни ўзлари учун бугунги кун нуқтаи назаридан қайтадан кашф этишаётганига яна бир ҳаётий мисол бўла олади бу учрашув.
Биринчи саммит натижалари Европа ва минтақамиз халқларининг узоқ йиллик истиқболига хизмат қилади, деб ишонамиз.
Улуғбек Иноятов,
Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги
Ўзбекистон ХДП фракцияси раҳбари.