Mamlakatimiz yangilanish davriga qadam qo‘ygan birinchi kunlardan boshlab ochiq, pragmatik va amaliy tashqi siyosat yuritish, dunyodagi barcha taraqqiyparvar mamlakatlar bilan yaqin do‘stlik va hamkorlik munosabatlarini mustahkamlashga ustuvor ahamiyat qaratmoqda. O‘zbekiston o‘tgan yillarda ana shu strategik yo‘lga doimo sodiq qolib kelayotgani ayni haqiqat.
O‘tgan tarixan qisqa davrda yurtimizning Markaziy Osiyo mintaqasi va jahon miqyosidagi siyosiy o‘rni va nufuzi keskin oshdi. Dunyoda Yangi O‘zbekistonga nisbatan ishonch ruhi va mamlakatimiz bilan hamkorlikka intilish kuchaydi. Yurtimiz mintaqamiz va jahondagi siyosiy jarayonlarning faol ishtirokchisiga aylandi. Jumladan, Yevropa Ittifoqi bilan hamkorligimiz yangi bosqichga ko‘tarildi.
Samarqandda o‘tayotgan “Evropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo” sammiti ikki mintaqa davlatlari o‘rtasidagi hamkorlikka yangi sur’at bag‘ishlaydi. Mintaqalar o‘rtasida bir qancha sohalarda, xususan, iqtisodiyotda aloqalarni yana rivojlantirish imkoniyati tug‘iladi. Markaziy Osiyo jahon siyosatining muhim geosiyosiy o‘yinchisi va subyektiga aylanmoqda, Yevropa esa dunyoning shu qismida o‘z ishtirokini kengaytirishga intilyapti. Markaziy Osiyo Yevropa uchun ishonchli hamkorga aylanib bormoqda.
Samarqandda o‘tayotgan sammit energetika, xomashyo va kommunikatsiyalar kabi sohalarda sheriklik va hamkorlikning yangi istiqbollarini ochib beradi. Birgina O‘rta koridorni rivojlantirish har ikki tomon uchun ham manfaatli loyiha. YEI mintaqaning yirik savdo hamkori va investori bo‘lib, mintaqadagi sarmoyalarning 40 foizdan ortig‘i ittifoqqa a’zo davlatlar hissasiga to‘g‘ri keladi.
Markaziy Osiyo davlatlarining o‘zaro integratsiya jarayonlarini yanada jadallashtirishda Yevropa Ittifoqining mintaqaviy integratsiya bo‘yicha to‘plagan tajribasi dolzarb ahamiyatga bo‘ladi.
YEI takliflaridan biri yashil energiya manbalarini rivojlantirishdir. Bu global tendensiya. Shu munosabat bilan Markaziy Osiyo mamlakatlariga quyosh, shamol va gidroenergetikadan ishlab chiqariladigan energiya ulushini oshirish uchun sarmoya kiritilishi muhim.
Markaziy Osiyo mintaqasida suv masalasi dolzarbdir. Suvni tejovchi texnologiyalarni joriy etish, suv resurslarini boshqarish tizimini takomillashtirish zarur. Yevropa Ittifoqi mamlakatlari bu borada katta tajribaga ega. Shunga ko‘ra, qo‘shma loyihalarni amalga oshirish orqali oziq-ovqat xavfsizligini kuchaytirish mumkin. Nufuzli ekspertlar bu boradagi hamkorlikni muhim yo‘nalish, deb hisoblashmoqda.
Samarqand sammiti doirasida savdo, sanoat, logistika, energetika sohalarida yangi loyihalar muhokama qilinayotgani Yevropa mamlakatlaridan investitsiya jalb qilish uchun yangi platformalar yaratishga xizmat qiladi. Qishloq xo‘jaligi, qayta tiklanuvchi energetika va raqamli iqtisod sohalaridagi hamkorlikka ham e’tibor alohida. Shuningdek, sammit transport va logistika infratuzilmasini yangilash, mintaqani tranzit xabga aylantirish yo‘lida qo‘llab-quvvatlash imkonini beradi. Kelgusida bu hamkorlik Toshkent – Samarqand – Turkmanboshi – Kavkaz – Yevropa yo‘nalishidagi transport koridorlari orqali Yevropa bilan bog‘lanish imkoniyatini kengaytirishi ham mumkin.
Bugungi kunda O‘zbekistonning “GSP+” tizimidagi ishtiroki amaliyotda iqtisodiyotimizga foyda keltirayotganini aytmoqchiman. Eng avvalo, “GSP+” tizimi O‘zbekiston ishlab chiqaruvchilariga Yevropa bozoriga 6 000 dan ortiq turdagi mahsulotni soliqsiz eksport qilish imkonini beradi va bu katta qulaylik. Hozirga qadar bu imkoniyatdan to‘liq foydalanilmagan. Shuning uchun O‘zbekiston va YEI tomoni imkoniyatlarni kengaytirish ustida ish olib boryapti. Ushbu tizimdan mamlakatimiz tadbirkorlari maksimal foyda olishlari uchun barcha choralar ko‘rilmoqda.
Yana bir muhim jihat Yevropa Ittifoqi va Markaziy Osiyo o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikning me’yoriy-huquqiy bazasi ham mustahkamlanmoqda. Xususan, Bryussel so‘nggi yillarda Markaziy Osiyoning beshta davlati bilan Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitimni imzolamoqda. Hozirga qadar Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Turkmaniston Yevropa Ittifoqi bilan bunday shartnomalarni imzolagan bo‘lsa, Tojikiston va O‘zbekiston ushbu hujjatni imzolash bo‘yicha ishlarni yakunlamoqda.
Bir so‘z bilan aytganda, Samarqand sammiti nafaqat diplomatik yutuq, balki ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish uchun yangi manba bo‘lishiga shubha yo‘q.
Imomnazar TURSUNOV,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati,
O‘zbekiston XDP fraksiyasi a’zosi.